PC SORUNU VE ÇÖZÜMLERİ BURADA 6

Bilgisayar Açılış Sorunları ve Çözüm Önerileri Hakkında Detaylı Bilgi
4. Bilgisayarı yeniden başlatın. POST, 4 MByte’ın eksik olduğunu fark edecek ve bir hata mesajı verecektir.
5. Bilgisayarın Setup’ını açın. BIOS uygun değişiklikleri kendisi yapmadıysa, hafıza ayarlarını yenileyin. Hafıza büyüklüğü ile ilgili seçenekler genellikle STANDART CMOS SETUP başlığı altında bulunurlar. BIOS’u SAVE&EXIT (veya benzeri bir) komutunu kullanarak terk edin.



6. Eğer sistem açıldıktan sonra bir hata mesajı ile karşılaşmazsanız arızalı modül bir numaralı kümede demektir.
7. Bilgisayarı kapatın. Şimdi sıfır numaralı kümeden bir modül çıkartın ve bunu diğer SIMM’lerin yanına koymayın. Şimdi bir numaralı kümeden bir SIMM modülü alın ve bunu biraz önce boşalttığınız alana yerleştirin.
8. Bilgisayarı yeniden başlatın. Eğer hafıza sayımı sırasında sorun çıkmazsa bir sonraki modülü de yerleştirin.
9. Arızalı modülü bulana kadar bu işlemi gerçekleştirin. Aynı anda birden fazla SIMM modülünün arızalanması, mümkün olmasına rağmen çok sık karşılaşılan bir durum değildir.

PS/2 SIMM veya SDRAM gibi hafıza modüllerinin kullanıldığı sistemler için de yukarıda anlatılan işlemleri, tabii ki o kadar fazla modül denemek zorunda kalmadan uygulayabilirsiniz.
İPUCU! Yeni bir hafıza modülü takmadan önce o kadar kullandıklarınızın Parity Check fonksiyonun bulunup, bulunmadığından emin olmalısınız. Eğer Parity Check fonksiyonuna sahip değillerse değişikliği nispeten daha ucuza mal edebilirsiniz. Ancak bilgisayarınızda bu tür hafıza modülleri bulunuyorsa, yeni alacağınız ürünlerde de aynı özelliği aramalısınız.
2.4.4 Bilgisayar mesajı: NO ROM BASIC, SYSTEM HALTED
Eski IBM bilgisayarlarının BIOS’larında entegre olarak Basic Interpreter bulunuyordu. Bilgisayarı sabitdiskten açmak mümkün olmazsa, Basic Interpreter ile çalışılabiliyordu. Bunun sahip olduğu fonksiyonlar günümüz şartları için oldukça sınırlıdır.

Eğer ekranınızda
NO ROM BASIC
SYSTEM HALTED
Gibi bir hata mesajı ile karşılaşırsanız, sabitdiskiniz üzerinde açılış partisyonu yoktur veya etkinleştirilmemiştir.
Açılış partisyonunu etkinleştirmek
1. İlk olarak bilgisayarı Windows açılış disketi ile başlatın ve FDISK.EXE komutunu çalıştırın.



2. Dördüncü seçeneği çalıştırarak sabitdiskin durumunu ekrana getirin.
3. Açılış diski etkinleştirilmiş mi? Eğer etkinleştirilmediyse, ETKİN BÖLÜMÜ ATA seçeneğini kullanarak açılış diskini aktif hale getirin ve bilgisayarı sabitdiski kullanarak yeniden başlatın.
4. Bilgisayarınız sorunsuz bir şekilde açıldıysa, sabitdiskinizi güncel bir antivirüs yazılımı kullanarak, açılış partisyonunu kullanılmaz hale getirmiş olması muhtemel bir virüse karşı kesinlikle incelemelisiniz.




Virüs bulaşmasına dikkat!
Partisyon sektörlerini yenilemeden önce sisteminize virüs bulaşmış olma ihtimalini de göz önünde bulundurmalısınız. Direkt olarak sabitdiskin Master Boot Record bölümüne yerleşen ve buraya erişimi engelleyen virüsler mevcuttur. Diskin virüsten temizlenememesi tüm sabitdiskin okunamaması ile sonuçlanabilir. Sabitdiskin partisyon tablosunu yenilemeden önce kendi güvenliğiniz için güncel bir antivirüs yazılımı ile kontrol etmelisiniz.

Partisyon sektörünü yenilemek
Tabii ki partisyon da hasar görmüş olabilir ve bu nedenle yeniden oluşturulması gerekebilir. Eğer büyük diskler için sürücü yüklemediyseniz (örneğin EZ-Drive veya Ontrack Diskmanager) ve Boot Manager yazılımı da kullanmıyorsanız, partisyon sektörlerinin yenilenmesi için FDISK.EXE uygulaması yeterli olacaktır.
1. Eğer hala çalışıyorsa FDISK.EXE uygulamasını sonlandırın.
2. FDISK.EXE programını bu sefer /MBR parametresini kullanarak tekrar çalıştırın. Yani komut satırına “fdisk/MBR” yazın ve [Enter] tuşuna basarak çalıştırın.
3. Sürücüdeki disketi çıkartın ve bilgisayarı, sabitdiski kullanarak yeniden başlatın.
DİKKAT! Şayet bir sabitdisk sürücüsü yüklediyseniz veya Boot Manager yazılımı kurduysanız, FDSIK.EXE uygulamasını kullanmak zorunda değilsiniz. FDISK.EXE tarafından oluşturulan standart partisyon sektörlerini sürücüler ve Boot Manager programları da yapabilirler. Kurulum programı yerine söz konusu disk yöneticilerini kullanabilirsiniz.
2.4.5 Bilgisayar mesajı: PARITY ERROR
Bilgisayar, hafıza modüllerinde bulunan Parity seçeneği ile RAM’in hatalarını tespit edebilir. SIMM ve PS/2 modüllerinde bunun için ek bir bileşen bulunur. Söz konusu ek chip üzerinde, saklanan verilerin toplam bilgisi tutulur. Bu, tek veya çift bir sayıdır ve bir donanım mantığı tarafından belirlenir. Eğer verilerden bir tek sayı bekleniyorsa ve Parity RAM sahip olduğu verilerden toplam olarak bir çift sayı elde ederse, bir Parity hatası meydana gelir. Bilgisayar kilitlenir ve ekrana PARITY ERROR hata mesajı gelir.



Birçok durumda bilgisayar bir süre hareketsiz kaldıktan sonra (reset düğmesine basıldığında veya bilgisayar kapatılıp açıldığında) normal bir şekilde çalışmaya devam eder. Bu hatanın arızalı bir hafıza modülünden kaynaklandığı pek sık görülmez.
Farklı virüsler de Parity Error hatasına neden olabilir, (örneğin Parity Bootvirus). Bilgisayarı kapatın. Üzerinde güncel bir antivirüs yazılımı bulunan bir açılış disketini sürücüsüne yerleştirin ve bilgisayarı tekrar açın. Sistem disketten açıldıktan sonra virüs tarayıcısını çalıştırın ve sabitdiskte virüs olup olmadığını kontrol edin.
Sisteminizde virüs bulunmadıysa ve hata devamlı olarak karşınıza çıkıyorsa, sahip olduğunuz hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu düşünebilirsiniz. Bu noktada neler yapmanız gerektiğiniz 2.2.4.3 numaralı bölümde bulabilirsiniz. Eğer bir virüs bulursanız, bunu bir virüs tarayıcısı yardımıyla temizlemelisiniz.

2.4.6 BIOS bir hata numarası veya mesajı veriyor
BIOS’un (Basic Input Output System) program kodu anakart üzerindeki bir chip üzerinde bulunur. Bu kod chip’e entegre edilmiştir ve silinemez. BIOS, bilgisayar açıldıktan veya yeniden başlatıldıktan sonra çalıştırılan ilk program kodudur. Bu, anakart üzerindeki bileşenleri ve ek kartları çalıştırır ve bilgisayarı kullanıma hazır hale getirir.
Bir sonraki adımda POST (Power On Self Test) olarak adlandırılan bir sistem testi uygulanır. Bilgisayarda yüklü olan bileşenler kısa bir kontrolden geçirilir ve sayılırlar. Test edilen parçalar arasında sürücüler, bağlantı noktaları, ekran kartı ve sistem hafızası bulunur. Elde edilen sonuçlar daha sonra CMOS Setup’taki veriler ile karşılaştırılırlar. Eğer POST işlemi sırasında bir uyuşmazlık tespit edilirse, bu bir Beep Code veya hata mesajı ile kullanıcıya bildirilir.
Eğer her şey yolunda giderse, son adım olarak işlem sistemi yüklenir. Sistem, genellikle ilk olarak disket sürücüde ve daha sonra da sabitdiskte aranır. Bunun ardından BIOS, başka programlarla donanım ve yazılım arasında programlama arabirimi olarak kullanıma sunulur.
CMOS-RAM enerjisini bir pilden alan, genellikle bir harici kontrolör üzerinde bulunur. Eğer harici bir pil tarafından beslenmeseydi, CMOS RAM üzerindeki bilgiler, bilgisayar kapatıldığı zaman kaybolurdu. CMOS RAM üzerinde bilgisayar konfigürasyonu ile ilgili veriler saklanır. Burada, BIOS tarafından programlanması veya konfigüre edilmesi gereken anakartın chipsetine ait önemli ayarlar da bulunur.



Hata numaraları veya hata mesajları ancak BIOS’un hata tespit işlemleri sırasında bir arıza ile karşılaşıldığı zaman ekrana gelirler. Bunun için video sisteminde, işlemci veya güç kaynağında ciddi arızalar olmaması gereklidir. Burada, Diagnostic Error Codes yani arıza tespit hata kodları söz konusudur. Örneğin, sistem bilgisayar açılırken ekrana gelen “Error Code 1782 Controller Failure” mesajı, sabitdisk üzerinde bulunan kontrolörün çözülemeyen bir arızaya sahip olduğu anlamına gelir. Bilgisayarın kasasını açın ve sabitdiske güç saplayan fiş ile veri kablosunu çıkartıp, tekrar takın. Bunun sonucunda bilgisayar muhtemelen sorunsuz bir şekilde yeniden açılacaktır. Bu durumda karşılaşılan hatanın kaynağı, kablo bağlantılarındaki bir uyuşmazlıktan ibarettir. Ancak buna rağmen hata mesajı ile tekrar karşılaşırsanız, sabitdiski değiştirmeniz gerekir.
Sonuç olarak ileride karşınıza çıkabilecek çok sayıda “Diagnostic Error Codes” mevcuttur. BIOS üreticisine bağlı olarak karşınıza kısa bir yardım metni ile beraber sadece hata numarası da çıkabilir. Error Code’un ne anlama geldiğini bilebilmek için ilk olarak bilgisayarınızdaki BIOS üreticisini tanımanız gereklidir. Bunu, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra ekrana gelen BIOS mesajından öğrenebilirsiniz. Tüm hata mesajlarını bu kitap içerisinde açıklayamayacağız. Karşılaştığınız hata kodunun anlamını çıkartamazsanız, bir teknik servise başvurabilir veya internetteki kaynakları ([Only Registered Users Can See Links] ([Only Registered Users Can See Links])) inceleyebilirsiniz.



2.4.7. Bilgisayar Mesajı: CONFIGURATION ERROR
Bilgisayar açıldıktan sonra, kısa bir süre için kendisini test eder. Bunun sonucunda elde edilen donanım bileşenleri CMOS Setup içerisindeki bilgiler ile karşılaştırılır.
Bu sırada farklılıklar tespit edilirse, aşağıdaki hata mesajlarından biri ekrana getirilir:
Configuration Error
Mismatch CMOS
Bu hata mesajları genellikle zararsızdırlar. CMOS Setup içerisinde kullanıcı tarafından yapılan değişiklikler veya pilinin çıkartılması bu mesajların ekrana gelmesine neden olabilir. Bir tuşa basarak (genellikle [F1]) BIOS Setup’a erişebilir ve buradaki bilgileri düzeltebilirsiniz.
2.4.8 BIOS ayarları kaybolmuş
BIOS ayarlarının kaybolması, anakart üzerindeki pilin ömrünü tamamladığı anlamına gelebilir. PC’lerde kullanılan pillerin yaşam süreleri çok farklıdır. Ömürleri, kullanılan türe bağlı olarak beş seneye kadar çıkabilir. Eğer pil ömrünü tamamladıysa, ilk olarak Setup ayarları ara sıra kaybolur. Pil ara ara çalışır ve disket sürücüsü veya tüm sürücüler aynı anda yeniden başlatılırlar. Bu olayların gerçekleşme aralığı ise zaman içerisinde hissedilir derecede azalır. En kötü durumla karşılaşmadan ve Chipset Setup ayarları kaybolmadan önce, söz konusu pili kesinlikle değiştirmelisiniz.




Anakart pilini değiştirmek
Bazı pillerin değiştirilmesi, sadece bir soket içerisinde bulundukları için çok kolaydır. Geri kalan piller ise sabitlenmişlerdir. Bunlar sökülemezler, anakart üzerindeki varlıkları sürdürmeye devam ederler. Bu pillerin akmaları mümkün olmadığı için ileride anakarta zarar vermeleri mümkün değildir. Yeni harici pil ise, anakart üzerinde kendisi için hazırlanmış bir yuvaya yerleştirilir.
1. Bilgisayarın fişini takılı bırakın. Böylece CMOS RAM’deki bilgiler silinmeyecek ve elektrostatik yüklemeden zarar görme tehlikesi de olmayacaktır.
2. Bilgisayarın kasasını açın ve ilk olarak çalışmanızı engelleyen ek kartları çıkartın. Bunun için bilgisayarın tabii ki kapalı olması gerekiyor.
3. Eğer anakartınızdaki pil özel bir yuvada bulunuyorsa, şimdi bunu rahatlıkla değiştirebilirsiniz.
4. Ancak pil sabitlenmiş ise ilk olarak eski pili bir Jumper yardımıyla devre dışı bırakmalısınız. Bu Jumper’ın yerini el kitapçığında bulabilirsiniz.
5. Artık harici pili kendisi için ayrılan yuvaya yerleştirebilirsiniz. Bu sırada, yuvanın her zaman kutup korumalı olmayacağını göz önünde bulundurarak, pilin kutuplarının doğru olmasına dikkat etmelisiniz.




Eğer lehim ile çalışma tecrübeniz varsa, sabitlenmiş eski pili rahatlıkla çıkartabilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Ancak bu, harici pil için ekstra bir yuvanın bulunmadığı durumlarda, ki genellikle eski anakartlarda böyledir, başvurulması gereken bir yöntem olarak tavsiye edilebilir. Pilin değiştirilmesi için ilk olarak anakartın çıkartılması gereklidir. Çalışırken, statik yükleme ile anakarta zarar vermemek için anti statik araçlar kullanmaya mutlaka dikkat etmelisiniz. Yeni pilin eskisi ile aynı gerilim değerine sahip olması gereklidir. Bu değer pil üzerinde bulunur ve genellikle sadece 3 volttur.



2.4.9 Sabitdisk açılış sırasında tanınamıyor
Sabitdisk değiştirme yuvası problemleri
Sabitdisk değiştirme yuvasına sahip bilgisayarlarda, sabitdisk erişiminin bir anda kesilmesi ve bunun sonucunda açılışın yarıda kalması durumu ile kolaylıkla karşılaşılabilir. Bilgisayar disket kullanılarak açılabilir, ancak buna rağmen sabitdiske erişilemez. Buradaki sorun, değiştirme yuvasındaki bir bağlantı kopukluğundan kaynaklanmaktadır. Sabitdisk yuvasını çıkartın ve daha kuvvetli bir şekilde yerine oturtun. Bunun sonucunda problem çözülmüş olmalı.



Eğer değiştirme yuvasının ayrı bir kilidi varsa, bunun da tam olarak oturduğundan emin olmalısınız. Bilgisayar, bu bağlantı olmadan sabitdiske erişemez.

BIOS Setup’taki sabitdisk bilgileri mi kaybolmuş?
CMOS RAM, sabitdiske ait üzerinde sakladığı bilgileri de unutabilir. Bilgisayarı yeniden başlatın ve sabitdisk ayarlarını kontrol etmek için BIOS Setup programını çalıştırın. Eğer burada sabitdiske ait bilgiler bulunmuyorsa, anakart pili zayıflamış olabilir. Bu durumda sabitdiske ait gerekli bilgilerin BIOS Setup’ına yeniden girilmesi gerekir. BIOS Setup’a girilmesi gereken değerler, birçok sabitdisk üzerinde yazılı olarak bulunur.
Ancak disk üzerinde söz konusu bilgiler olmazsa ne yapılabilir? Shareware pazarında, çok sayıda sabitdiskin bilgilerini okuyabilen çok sayıda program mevcut. Bu konuda en çok kullanılan programlardan biri ise HD-IDE’ dir. Sabitdiskinizin parametrelerini tabii ki satın aldığınız firmaya da sorabilirsiniz. Ancak bu biraz zahmetli ve vakit kaybettiren bir işlem olacaktır.
Sabitdisk parametrelerinin otomatik olarak elde edilmesi
Günümüzde birçok üretici BIOS Setup’a, sistemde takılı olan sabitdisklerin parametrelerini okuyan ve elde ettiği bilgileri CMOS RAM’e yazan bir araç entegre etmişlerdir. Şayet BIOS Setup, biten bir pil nedeniyle sabitdisk bilgilerini kaybedecek olursa, sistem veya sürücünün bulunmadığını ve devam etmek için bir tuşa basılması gerektiğini bildiren bir hata mesajı ekrana gelecektir.
Sabitdisk parametrelerinin BIOS tarafından elde edilmesini sağlamak için bilgisayarı yeniden başlatın ve BIOS Setup’ı açın. Burada bulunan AUTO DETECT HARD DISK komutunu çalıştırın.
Söz konusu komut, bazı BIOS versiyonlarında çok daha farklı olabilir. Onaylayabilmek için sabitdisk parametrelerini ekrana getirir. Eğer birden fazla sabitdisk kullanıyorsanız, tüm bilgiler ekrana getirilerek onaylamanız istenecektir. Sabitdisk parametreleri bulunduğunda CMOS Setup’a yazılacak ve bilgisayar yeniden açılacaktır.



Sabitdisk türünü “AUTO” ayarlamak
Modern BIOS’lar şu ana kadar anlatılanların haricinde şık bir çözüme sahiptirler. STANDART CMOS SETUP MENU altında sabitdisk türünün otomatik olarak tespit edilebilmesi için AUTO seçeneği bulunur. BIOS, bu seçenek sayesinde bilgisayarın her açılışında sabitdisk parametrelerini otomatik olarak elde eder ve bunları CMOS-RAM’e yazar.
BIOS’larda kapasitesi 504 MByte’ın üzerinde olan sabitdiskler için özel çalışma modları bulunur. Örneğin, AWARD BIOS’da LBA, NORMAL ve LARGE modları bulunur. NORMAL modu sabitdiskin sadece 504 MByte’ının kullanılabileceği anlamına gelir. Bu nedenle diğer iki çalışma modundan birini tercih etmelisiniz. Ayrıca çalışma için çok da önemli sayılmayan kafa, sektör ve silindir farklı ayarlar da bulunur. Eğer disk türü tespiti için AUTO BIOS ayarını kullanıyorsanız, standart LBA çalışma modu olarak seçilecektir.
2.4.10 Bilgisayar mesajı: INSERT BOOTDISK, PRESS ANY KEY
Bu durumda sabitdisk üzerinde işletim sistemi bulunamamıştır. İşletim sistemine ait bir dosyayı (örneğin, IO.SYS, MSDOS.SYS) silmiş olabilirsiniz veya sabitdiskin açılış sektörü arızalanmıştır. Bu hata mesajının nedeni bir virüs de olabilir.
1. İlk olarak bilgisayarı bir kez daha kapatın.



2. İlk yardım veya Windows açılış disketini sürücüye yerleştirin ve bilgisayarı tekrar çalıştırın.
3. Bilgisayar disketten açıldıktan sonra A: sürücüsünü gösteren DOS komut satırı ekrana gelecektir. Şimdi “sys C:” yazın ve bu sürücüye geçmek için [Enter] tuşuna basın. Bu sayede sabitdiske yeni bir açılış sektörü yazılacak ve sistem dosyaları yeniden yükleneceklerdir.
4. Şimdi, üzerinde DOS anti virüs yazılımı bulunan bir disket yerleştirin ve sabitdiski tarayın.
5. Eğer virüs bulunamazsa, bilgisayarınızı artık sabitdiskten çalıştırabilirsiniz. Aksi takdirde sisteminizdeki virüsü temizlemelisiniz.
2.4.11 Bilgisayar mesajı: NON SYSTEM DISK
Bu mesaj, A sürücüsünde bir disket bulunduğu zaman ekrana gelir. Yapmanız gereken tek şey disketi çıkartmak ve bilgisayarı yeniden çalıştırmaktır.
Eğer bilgisayarınızın açılış sırasında ilk olarak sabitdiskle çalışmasını istiyorsanız, “A:, C:” şeklinde olan BIOS’daki açılış sırasını “C:, A:” olarak değiştirmelisiniz. Bilgisayar, ancak bu değişiklikten sonra sabitdiski kullanarak açılacaktır. Bunun için aşağıdaki işlemleri uygulayın:
1. Bilgisayarı yeniden başlatın ve BIOS Setup’ı açın.
2. Aradığınız özelliği ADVANCED CMOS SETUP menüsü altında bulabilirsiniz. Açılış sırasını SYSTEM BOOT UP SEQUENCE satırından değiştirebilirsiniz. Aşağı yukarı ok tuşlarını kullanarak bu seçeneği işaretleyin ve [Page Up] ve [Page Down] tuşlarını kullanarak istediğiniz açılış sırasını belirleyin.
3. Yaptığınız değişiklikleri kaydedin ve BIOS’dan çıkın. Bunun sonucunda bilgisayar yeniden başlatılacak ve sürücü içerisinde bir disket unutsanız dahi sizi rahatsız etmeyecektir.
2.4.12 Bilgisayar mesajı: C: DRIVE ERROR
BIOS Setup’ındaki sabitdisk bilgileri yanlış girilmiştir. Bunun sonucunda açılış sırasında bir dizi hata mesajı ekrana gelir:
C: DRIVE ERROR